Đôi khi, một câu hỏi đúng lúc có thể mở ra cánh cửa mà cả tháng trò chuyện vẫn chưa gõ được. Câu hỏi là chìa khóa để gợi mở suy nghĩ, lay chuyển niềm tin, và chạm đến những lớp nhận thức sâu hơn trong mentee.
Nhưng mentor không thể hỏi tuỳ hứng. Câu hỏi, nếu không được đặt đúng cách, có thể khiến mentee thu mình lại, cảm thấy bị đánh giá hoặc trở nên dè dặt hơn. Dưới đây là những nguyên tắc then chốt để mentor đặt câu hỏi hiệu quả.
1. Chân thành khi đặt câu hỏi
Một câu hỏi nên bắt đầu từ sự quan tâm thật lòng. Khi mentor thật sự muốn lắng nghe và thấu hiểu mentee, cuộc trò chuyện sẽ trở nên tự nhiên, gần gũi. Mentee có thể cảm nhận được sự quan tâm này không chỉ qua lời nói, mà còn qua giọng điệu, ánh mắt, cách phản hồi. Sự chân thành sẽ là nền tảng để mentee mở lòng và tin tưởng rằng, dù họ nói điều gì, cũng sẽ được lắng nghe một cách không phán xét.
2. Ngắn gọn
Một câu hỏi hiệu quả nên ngắn gọn, rõ ràng và hòa vào nhịp tự nhiên của cuộc trò chuyện. Tránh nói vòng vo hay giải thích dài dòng trước khi hỏi, vì điều đó dễ khiến mentee bị phân tâm khỏi trọng tâm thực sự của câu hỏi.
3. Kiên nhẫn
Kiên nhẫn là điều cần thiết khi đặt câu hỏi trong mentoring. Những câu hỏi sâu sắc thường cần thời gian để mentee suy nghĩ và phản hồi. Có khi, một câu hỏi chạm đến cảm xúc, cách nhìn nhận hay hành vi của chính họ, và không phải lúc nào họ cũng sẵn sàng đối diện ngay. Vì vậy, đừng vội vã. Hãy tạo khoảng lặng, để họ có thời gian xử lý và diễn đạt. Sự kiên nhẫn của bạn chính là không gian để những câu trả lời có giá trị thật sự được hình thành.
4. An toàn tâm lý
Ưu tiên hàng đầu trong mentoring là tạo ra cảm giác an toàn về mặt tâm lý. Khi mentee được hỏi những câu chạm tới nội tâm, họ có thể cảm thấy dễ bị tổn thương hoặc không thoải mái. Chính vì vậy, sự an toàn mà bạn mang lại sẽ giúp họ đủ tin tưởng để mở lòng. Khác với môi trường làm việc, nơi họ có thể từng đối mặt với sự đánh giá, áp lực hoặc cạnh tranh, mối quan hệ với bạn cần là một không gian khác biệt. Ở đó, họ không cần phòng thủ hay cố gắng thể hiện. Họ được là chính mình, và chính sự an toàn đó mới tạo điều kiện để việc phát triển thật sự bắt đầu.
5. Mở lòng đón nhận mọi câu hỏi
Luôn mở lòng đón nhận bất kỳ câu trả lời nào từ mentee, bởi đó chính là điều phản ánh chân thực nhất suy nghĩ và cảm xúc của họ ở thời điểm hiện tại. Đừng để kỳ vọng cá nhân hay giả định sẵn khiến bạn giới hạn cuộc trò chuyện. Có thể câu trả lời khiến bạn bất ngờ, thậm chí đi ngược lại suy nghĩ ban đầu của bạn, nhưng chính điều đó lại mở ra một hướng hiểu mới cho cả hai. Nếu mentee chưa sẵn sàng trả lời ngay, cũng không sao. Những câu hỏi thật sự có ý nghĩa sẽ tiếp tục sống trong tâm trí họ và có thể quay trở lại vào thời điểm chín muồi hơn.
Chúc bạn sớm trở thành bậc thầy đặt câu hỏi trong mentoring.
Mời bạn đọc thêm các bài khác của mình về mentoring nhé.
Chào bạn,
Tôi là Trần Đức Hưng, tác giả trong lĩnh vực Tâm lý ứng dụng, NLP, Thôi miên.
Tôi bắt đầu nuôi dưỡng niềm đam mê sâu sắc với giáo dục và phát triển con người từ năm 2011. Từ đó đến nay, tôi đã và đang viết nhiều cuốn sách cung cấp kiến thức và kỹ năng thực tiễn, giúp mọi người phát huy tốt nhất tiềm năng của chính mình.